Το ομώνυμο, μεταφρασμένο από τις εκδόσεις Ηλιοδρόμειον, βιβλίο του Λόνκο Κιλαπάν ήταν η φωτιά που άναψε το ενδιαφέρον μου γι’ αυτό το ταξίδι στην Χιλή.
Γι’ αυτούς που δεν έχουν επισκεφθεί την όμορφη αυτή χώρα της Νοτίου Αμερικής, ίσως να φαντάζει κάπως «ξωτική» και πρωτόγονη. Εμένα όμως με εξέπληξε ο πολιτισμός και η συναισθηματική ωριμότητα αυτού του λαού. Είναι κατά παρασάγγας σε ανώτερη πολιτισμική (πνευματική) βαθμίδα από πολλές ευρωπαϊκές χώρες.
Αλλά ας ξεκινήσουμε από το βιβλίο.
Ο Λόνκο Κιλαπάν, και κατά την ισπανική του ονομασία Σεζάρ Ναβαρέττε, διατυπώνει στην θεωρία του ότι ένα μεγάλο ποσοστό της κουλτούρας των Μαπούτσιε, αλλά ιδιαιτέρως των Αραουκάνων-Μαπούτσιε έχει άμεση σχέση με αυτήν των Σπαρτιατών.
Το τεκμηριώνει με ιστορικά δεδομένα:
1) Οι ανήσυχοι Έλληνες έχοντας προϊστορικές αναφορές σε ποντοπόρα ταξίδια (Όμηρος, Ησίοδος, Ορφέας κ.ά.) είχαν καταγράψει χάρτες για να διευκολυνθούν στις περαιτέρω εξερευνητικές τους πορείες.
2) Τους χάρτες αυτούς τους αντέγραφαν και βελτίωναν ανά τους αιώνες. (Βλέπε διαφορές μεταξύ του χάρτου του Πτολεμαίου και αυτού του «Πύρι Ράϊς»).
3) Ανατολικώς προς την Ασία (Ελληνική ονομασία, από το Άσιον πεδίον περιοχή ηγεμονίας του γενάρχου Ασίου, (Ετ. Πανωφοροπούλου) υπήρχε συχνή ελληνική διαδρομή εκτός από τις εκστρατείες των Κουρητών, του Διονύσου, Ηρακλέως και Αλεξάνδρου.
4) Ελληνικά τοπωνύμια διάσπαρτα, σε πολυσύχναστες διαβάσεις κατά μήκος της Ασιατικής Ηπείρου:(Ιωνία, Λυδία, Ευφράτης, Μεσοποταμία -και όπως παρατονίζουν οι ξένοι «Messopota’mia»-, Ινδία-India, Λαός-Laos, Θήβαι-Θιβέτ, Ιωνία-Υοu Νάν, Μάλα Ασία-Μαλακή άμμος, Χερσόνησος της Malaciamos-Malaysia... )
5) Πρόσθετες υποθέσεις ότι μεταξύ 1200 και 800 πΧ. που υπήρχε μία σκοτεινή περίοδος πρέπει να συνέβησαν φυσικές ή ανθρωπογενείς καταστροφές που να εξανάγκασαν μικρές και μεγάλες ομάδες από τον πληθυσμό περιοχών της αιγαιακής λεκάνης να μεταναστεύσουν σε μακρινότερα και πιο ασφαλή μέρη. Τι πιο φυσικό, απ’ το να ακολουθήσουν γνωστές διαδρομές;
6) Eλληνικές ονομασίες σε συμπλέγματα νήσων στoν Ειρηνικό Ωκεανό όπως, Ινδονησία, Μελανησία, Μικρονησία, Πολυνησία, Ωκεανία, Γαλα Πάγος (έτσι ακριβώς το προφέρουν οι Αραουκανοί).
7) Πληθώρα Ελληνικών λέξεων στις γλώσσες των φυλών αυτών των νησιών: Αετός-aeto, αλαλά-alala, βέλος-velo, γεννάω-Ηenau, δέκα-tekau Ν.Josephson.
8) Λέξεις των Αραουκάνων-Μαπούτσιε ομοιάζουσες με αντίστοιχες των Ελληνικών (επόουε-επόασις, Κοόργο-Λυκούργος κ.α.).
9) Εξελιγμένοι κανόνες γραμματικής, ασυνήθεις σε πρωτόγονες ινδιάνικες κοινωνίες.
10) Αναφορές σε ευρωπαϊκού τύπου ανατομικά χαρακτηριστικά στους προ-κολομβιανούς κατοίκους της περιοχής της Αραουκανίας.... Διαφορετικοί από τους Ινδιάνους(ψηλοί, λευκοί, εύμορφοι κλπ).
11) Αναφορές σε ήθη και παραδόσεις που προσομοιάζουν με αυτά των Σπαρτιατών (καθαριότητα, ευγονία, μακριά κόμη, σκληραγώγηση, ευπείθεια σε σκληρούς νόμους, αυτοθυσία).
12) Σπαρτιατική ανυποταγή (400 χρόνια αντίσταση σε ξένη επιβουλή, ενώ όλες οι τριγύρω φυλές είχαν υποταχθεί προ πολλού).
13) Θρησκευτικές ομοιότητες με την αρχαία ελληνική Πυθία-Μάτσι, προγνώσεις, βοτανοθεραπευτική αποδιδόμενη από ιερουργούντα πρόσωπα(Ασκληπιάδες).
Όλα αυτά τα στοιχεία με οδήγησαν σε ένα ταξίδι στην Χιλή, για να πιστοποιήσω αν αυτές οι πληροφορίες ευσταθούν.
Το ταξίδι Αθήνα - Σαντιάγο διήρκησε 22 ώρες. Ελάχιστος ο χρόνος του ύπνου, αλλά η διέγερση ήταν τέτοια που κατέστησε την κούραση ελάχιστη. Η παραμονή στο Σαντιάγο ήταν ολιγοήμερη, αλλά αρκετή για να γνωρίσουμε την φιλοξενία (Ελληνική;) των Χιλιανών, ιδιαίτερα όταν βεβαιώνονταν για την ελληνικότητά μου. Οι κοινωνικές επαφές κατέλαβαν μεγάλο μέρος του πολύτιμου χρόνου μου, καθώς οι Χιλιανοί θεωρούν προσβλητική την οποιαδήποτε άρνηση στις φιλόξενες χειρονομίες τους. Αλλά δεν γνωρίζει κανείς τον άνθρωπο αν δεν συμφάει μαζί του, οπότε και αυτό συγκαταλέχθηκε στα συν.
Το Σαντιάγο είναι μια σύγχρονη αλλά καθαρή πόλη, με ουρανοξύστες, δημοσίους κήπους και καλά αστυνομευμένο κώδικα κυκλοφορίας.
Εκεί πήρα συνέντευξη από τον γιο του συγγραφέως Λόνκο Κιλαπάν, Ρομπέρτο. Οι απαντήσεις που μου έδωσε ήταν αυτές που θα περίμενε κανείς από έναν επιστήμονα για μία θεωρία που, αν δεν είναι πλήρως τεκμηριωμένη, δεν θα αποτολμούσε να την υποστηρίξει.
Παίρνοντας τον εθνικό αερομεταφορέα για το Τεμούκο, την πρωτεύουσα της Αραουκανίας, αισθάνθηκα ότι επί τέλους έφθανα στον προορισμό μου, την πατρίδα των Αραουκάνων, για την υπεράσπιση της οποίας χύθηκε πολύ από το αίμα τους.
Ενώ η επαρχία αυτή είναι περίπου 4 φορές μεγαλύτερη της Ελλάδος, ο πληθυσμός της είναι περί το 1.5 εκατομμύριο. Το Τεμούκο έχει γύρω στους 250.000 κατοίκους και οι υπόλοιποι που βρίσκονται διασκορπισμένοι σε κωμοπόλεις και χωριά της επαρχίας, ζουν από την γεωργία και την κτηνοτροφία.
Έχοντας το Τεμούκο ως βάση, τον ανθρωπολόγο, γνώστη σημαντικών ατόμων της φυλής Μαπούτσιε, κύριο Αλέξανδρο Νέϊρα ως καθοδηγητή και τέλος μία κυρία μεταφράστρια αγγλικών, ξεκινήσαμε το ψάξιμο για τα ελληνικά στοιχεία πού αγωνιούσα να βρω. Σημειωτέον ότι την προτεραία, στην ερώτησή μου αν συμφωνεί με την θεωρία του Κιλαπάν, ο ανθρωπολόγος μου είχε απαντήσει αρνητικά, επηρεασμένος ως φαίνεται από την γενικώς λοιδορική άποψη του κατεστημένου. Ομολογώντας όμως αργότερα ότι δεν είχε διαβάσει το βιβλίο, ψάξαμε στο διαδίκτυο να βρούμε κανένα τόμο στα ισπανικά και ο μοναδικός, αλλά φωτοαντιγραφημένος, (τα βιβλία είναι πανάκριβα) βρέθηκε στην Δημοτική Βιβλιοθήκη.
Μετά από μίας εβδομάδος παρακολούθηση των στοιχείων που συλλέγαμε, ο φίλος μου –πλέον- Αλέξανδρος, άρχισε να αμφιβάλλει για την πρωταρχική του αρνητική θέση. Τουναντίον μάλιστα, μου πρότεινε να γυριστεί μία ταινία που να εξιστορούνται οι εξερευνήσεις των Ελλήνων ανά τον κόσμο όλον, στην οποία θα ήθελε να συμμετέχει και εκείνος, έστω ως Μαπούτσιε ημιαπόγονός τους. Βλέπετε η διεθνής εξουσία θέλει τον κόσμο περιχαρακωμένο στα πλαίσια που εκείνη μπορεί να ελέγξει σύμφωνα με το απώτερό της σχέδιο: Τον πλήρη έλεγχο της υφηλίου με την ιδιόμορφή της ιστορία και προϊστορία. Πολλοί από τους Αραουκανούς, προσεταιρίσθηκαν τους Ισπανογενείς για τους ιδιαίτερούς τους λόγους, και διεσπάρησαν σε όλα τα μέρη της Χιλής και έξω από αυτή. Όμως, οι Αραουκανοί που διαισθάνθηκαν το πιθανό σχέδιο, μάλλον προτίμησαν να συνεχίσουν την αντίσταση παραμένοντας στο πάτριο έδαφός τους, «τοις κείνων ρίμασι πειθόμενοι», και συμπορεύθηκαν με τους αρχέγονους και πολυπληθέστερους Μαπούτσιε δεχόμενοι ακόμη και την φυλετική τους ονομασία. Το όνομα «Αραουκανοί» χρίστηκε Μετακολομβιανό και δεν ακουγόταν τόσο οικείο από τους ντόπιους όσο το γηγενές «Μαπούτσιε». Αυτή η ονομασία ετυμολογικώς ακριβολογεί και την καταγωγή τους, δηλαδή «άνθρωποι της γης». Πράγμα όμως που συμφέρει τους εξουσιαστές, οι οποίοι συγκατέλεξαν όλους τους γηγενείς σε «Ινδιάνους». Έτσι απομακρύνεται η -κατά την πιθανότερη εκδοχή- Ελληνικής προελεύσεως λέξη «Αρ-αου-κανός»,(από το Άρης-πολεμικός, άω-ορμώ ανεμιδών και κινώ). Συνταίριαξαν τις παραδόσεις τους και έτσι πληθαίνουν αναμεμειγμένοι πλέον, αναγκαστικώς. Ας μην ξεχνάμε ότι οι τετρακοσίων χρόνων πόλεμοι, τους είχαν αποδεκατίσει.
Η πορεία μας, μας οδήγησε πρωτίστως σε μνημεία μέσα στην Πόλη του Τεμούκο. Άγαλμα του ηγέτη Κaupolikan, (προφέρεται ελληνιστί διφθογγικώς, Κάφπολικάν) που εκτελεί τον αρχηγικό του άθλο. Άλλο σύνθετο μνημείο στο κεντρικό πάρκο που απεικονίζει τους πέντε σημαντικότερους παράγοντες της Χιλής: Τον αρχηγό Καφπολικάν έτοιμο για επίθεση, τον Ισπανό κονκισταδόρο, τον Χιλιανό πλέον στρατιώτη που αμύνεται τα δίκαια της χώρας του, αυτής της νέας τάξης πραγμάτων, τον νέο γεωργό που σπέρνει την νέα σοδιά αλλά και την νέα γενιά. Πάνω απ΄ όλους δεσπόζει η Μάτσι που, κτυπώντας το κουντρούν (κώδων;) (τύμπανό) της, τους ενώνει και τους καθοδηγεί.
Σε κάθε νοτιοαμερικανική πόλη, πάντα βρίσκει κανείς καθολικές εκκλησίες.
Στο κέντρο της πόλης του Τεμούκο η καθολική εκκλησία έχει οικοδομικό συγκρότημα μεγάλου μητροπολιτικού ναού και έναν ουρανοξύστη παραδίπλα για τις διοικητικές της ανάγκες. Μόλις το είδα μου ήλθε κατά νου η πρόταση του ιησουΐτη στον στρατηγό των κονκισταδόρων. Όταν είδε την απόγνωσή του, μετά από 150 χρόνια ένοπλων εκστρατειών, να αποτυγχάνει ένας βαριά οπλισμένος στρατός να υποτάξει τους Αραουκανούς, ο ιησουΐτης είπε: «Αφήστε εμάς να τους εμφυσήσουμε τον φόβο του θεού, μετά θα αλωθούν ευκολότερα».
Και φθάσανε στο σήμερα να είναι μεν καθολικοί, αλλά να διατηρούν τις δικές τους παγανιστικές συνήθειες και τη δική τους γλώσσα. Υποθέτω ότι οι ιησουΐτες άδραξαν την ευκαιρία να χρησιμοποιήσουν το αρχέγονο σταυροειδές σύμβολο στο δέρμα του ιερού τυμπάνου των Μάτσι για να τους εισάγουν στον χριστιανισμό. Είναι σμιλευμένο σε ξύλο προσομοιάζον στο ημισφαίριο της Υδρογείου. Η τομή είναι το δέρμα, ζωγραφισμένο με σταυροειδή σχήματα, περιβαλλόμενο από ελληνικά τετραγράμματα (σβάστικες) ή και ήλιους. Καταλήγουν στο γράμμα ύψιλον και προσδιορίζουν τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα. Η δε κρούσις γίνεται στο κέντρο του σταυρού που συμβολίζει το κέντρο της γης, στέλνοντας έτσι κραδασμούς αλλά και μηνύματα στις τέσσερις άκρες της γης.
Δεν γνωρίζω αν η απέχθεια στο να φωτογραφίζονται πηγάζει από τους ερυθρόδερμους της Β. Αμερικής, πάντως αυτή τους η ιδιομορφία με απέτρεψε από το να αποκομίσω πρωτογενείς φωτογραφίες, οδηγώντας με στην αναζήτηση υλικού από το Προκολομβιανό Μουσείο του Σαντιάγο.
Η απέχθειά τους λένε ότι επικεντρώνεται σε άτομα μη εμπιστοσύνης. Φαίνεται ότι συγκαταλεγόμουν και εγώ σ΄ αυτά, διότι σε αναφωτογράφηση που έκανα των φωτογραφιών μίας συγκέντρωσης των Μάτσι, αυτές έβγαιναν θολές. Για να σιγουρευτώ ότι δεν ήταν λάθος του φακού, έβγαλα το πρόσωπο του συνεργάτη μου Αλέξανδρου, μαζί με την φωτογραφία των Μάτσι. Αυτός έβγαινε εστιασμένος, οι Μάτσι θολοί! Εκείνος τότε παρατήρησε ότι όταν οι Μάτσι δεν θέλουν να φωτογραφηθούν κάτι συμβαίνει με τις μηχανές.
Εγώ θα ήθελα να πιστεύω ότι ήταν υγρασία ή καιρικές συνθήκες ή άλλα τεχνικά κωλύματα.
Ζήτησα να πάμε να τους δούμε στο χωριό Τσιόλ-Τσιόλ όπου βρισκόταν, όπερ και εγένετο. Όταν φθάσαμε εκεί, μου συνέστησαν να αφήσω το αυτοκίνητο σε διακριτική απόσταση. Αισθητός ήταν ο σεβασμός των συνοδών προς την Μάτσι. Μια απλή, φτωχική αγροικία στην κορυφή ενός λόφου. Η περί ης ο λόγος, κουβαλούσε μια λεκάνη με την μπουγάδα της και την άπλωνε με όλη της την άνεση και έδειχνε ικανοποιημένη με τον σεβασμό που απέπνεε η παρέα μας. Μας δέχθηκε στην απλοϊκή της οικία με χαμόγελο αλλά και μία εγκράτεια. Καθίσαμε στο τραπέζι της, μας προσέφερε αναψυκτικά και μετά μου ζήτησε να συστηθώ πρώτα στην δική μου γλώσσα και μετά στα ισπανικά από μετάφραση. Αναπτύξαμε τον λόγο της επίσκεψής μας. Άκουσε προσεκτικά και μετά, χαμογελώντας με μεγαλύτερη οικειότητα, (απ΄ ότι κατάλαβα έγινα αποδεκτός) μας εξιστόρησε μερικά γεγονότα από την ζωή της. Πριν μας αποχαιρετήσει -διότι είχε να δει κάποιους ασθενείς- με ρώτησε «συναδελφικά» όπως είπε, τι κάνω στην χολολιθίαση και στον ύδραρθρο του γόνατος. Αφού την ικανοποίησα με τις απαντήσεις μου, φύγαμε για το Τεμούκο, με μια χαρούμενη διάθεση εξαιτίας της αποδοχής μου απ’ την γριούλα. Μόλις φθάσαμε στο σπίτι παρέλαβα τις φωτογραφίες των Μάτσι, αυτές που έβγαιναν θολές.
Τις φωτογράφισα και, ω του θαύματος, βγήκαν καθαρές. Βέβαια είχε παρέλθει η ώρα και ίσως οι καιρικές συνθήκες είχαν βελτιωθεί!!
Εύλογη ερώτηση θα ήταν...Τι σχέση έχει το «δεισιδαιμονικό» σκεπτικό των γενναίων Μαπούτσιε με τους ατρόμητους Σπαρτιάτες; Όσο και ο πανελλήνιος σεβασμός, ακόμη και από τους Σπαρτιάτες στο πρόσωπο της Μάντισσας-Πυθίας.
Ο Κιλαπάν προσομοιάζει τόν Καφπολικάν με τον Κανόνα του Πραξιτέλους.
Παρατηρήστε τον αρχικό πέλεκυ και πως διαμορφώθηκε, δεξιά σε στρογγυλό σύμβολο εξουσίας. Τώρα συγκρίνετε τον αρχικό πέλεκυ (κέντρο) με αυτόν αριστερά, τον ελληνικό πέλεκυ - σύμβολο. Που βρέθηκε αυτός; Μα σε αφιερωματική πλάκα στην Ορθία Αρτέμιδα στην Λακωνία.
Σ΄ αυτή την εικόνα βλέπουμε μία τομή σε νεκρικό πιθάρι που μερικοί Αραουκανοί συνήθιζαν νά θάβουν τούς νεκρούς τους. Εδώ διαπιστώνεται και άλλη ομοιότης με τις πολλαπλές Ελληνικές συνήθειες που είχαμε κατά καιρούς, δηλαδή καύση των νεκρών και φύλαξη εντός τεφροδόχου ή διασκορπισμός στους 5 ανέμους, θάψιμο τυλιγμένο σε σινδόνη ή σε πιθάρι ή σε σαρκοφάγο ή ταρίχευση, Τα εφαρμόζαμε όλα.
Την σημαντικότερη θέση σε κάθε Αραουκανική κοινότητα έχουν οι Μάτσι δηλαδή οι Μάντεις ή Μάγοι. Προσηλωμένοι στις παραδόσεις τους με θρησκευτική ευλάβεια, ήταν επόμενο να ιερουργούν με θρησκευτικές ακολουθίες.
Σε μερικές απ’ αυτές ανεβαίνουν επάνω σ’ αυτόν τον λαξευμένο κλιμακωτά κορμό ενός ειδικού δένδρου, κάθονται στην κορυφή του κορμού που έχει αυτό το σχήμα. (Δεν σας θυμίζει τα Μοάϊ ή Μάτα-κίτε- ράνι,-
Μάτια που κοιτούν τον ουρανό;) τα φύλλα του οποίου μασούν και εκφωνούν συμβουλές (τρίτη φωτογραφία) και εντολές. Κάτι παρόμοιο με την καθ΄ ημάς Πυθία. Οι τελετές αυτές χρονολογούνται προ Χριστού παρά τα σταυροειδή σχήματα και τον δικέφαλο αετό.
Σε αυτά τα προχριστιανικά σύμβολα στηρίχθηκαν και οι ιησουίτες μισιονάρειοι για να τους αλώσουν μια και οι συνεχείς στρατιωτικές επιδρομές δεν τους υπέταξαν. Σκέφτηκαν να τους αλώσουν αλλάζοντάς τους την πίστη, αλλά οι πιο πολλοί απ΄αυτούς αντιστέκονται και δεν υποτάσσονται εδώ και σχεδόν 400 χρόνια. Στο σημείο αυτό έχουμε το ανάποδο της δικής μας ιστορίας.
Ένας ιησουίτης παπάς που τράβηξε την φωτογραφία αριστερά, λέει ότι είναι ιερός μυητικός χορός των νέων που ενηλικιώνονται. Προσωπικώς έχω την γνώμη ότι ετοιμάζονται να τελέσουν Διονυσιακές τελετές τις οποίες, στεφανωμένοι όπως είναι τις ετέλουν με πλήρη εύλάβια αλλά και ζωηράδα. Στην διπλανή φωτογραφία βλέπουμε σύγχρονους Αραουκανούς να εκπαιδεύονται από τους στεφανωμένους κοντοχωριανούς τους, αυτούς της νήσου του Πάσχα, (εκεί που ο Γιόζεφσον κατέγραψε αυτούσιες ελληνικές λέξεις από το λεξιλόγιο των ιθαγενών) και να τελετουργούν με περισσότερη ζωηράδα και λιγότερη ευλαβικότητα.
ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ
Σωκράτη Κρονίδη Χριστοδουλαρή.
http://www.chronidis.gr/s1/politiki/8-politiki-genika/20-h-elliniki-katagogi-ton-araoukanon
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου