Πώς επιβλήθηκε ο Χριστιανισμός;Έγιναν πράγματι όλες αυτές οι..καταστροφές εκ μέρους των χριστιανών των χρόνων εκείνων;

Αναφέρει ο Γερμανός ιστορικός Gregorovius: «από τους βανδαλισμούς αυτούς (που έγιναν βάσει των διατάξεων του Θεοδοσίου) η αρχαία Ελλάδα έπαθε ελάχιστα, συγκριτικά με όλες τις άλλες χώρες της Αυτοκρατορίας. Κυρίως η Αθήνα έμεινε απαλλαγμένη από καταστροφές. Κανένα από τα εν Αθήναις μεγάλα κι ονομαστά ιερά δεν γκρεμίστηκε. (...) Ο Χριστιανισμός ανεδείχθη ίσως ευλαβέστερος προς τα μνημεία της αρχαίας τέχνης στην Αθήνα απ’ ότι σε οποιαδήποτε άλλη πόλη της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Εξαιρουμένων ορισμένων καταστροφών καλλιτεχνημάτων και ιερών προς τα οποία είχε μετά ιδιάζουσας εμμονής συμφυή η παγανιστική πίστη, η νικώσα θρησκεία φαίνεται να έλαβε κατοχήν των Αθηνών ειρηνικά. (...) Η καταστροφή του ναού του Ολυμπίου Διός δεν δύναται να αποδοθεί εις τον βανδαλισμό βυζαντινού ανθύπατου ή εις τον ευσεβή ζήλο κάποιου επισκόπου. (...) Πολλοί ναοί κατέπεσαν υπό σεισμών και μάλιστα σε μεταγενέστερα χρόνια.
Ο ναός του Διός εν Ολυμπία κατέπεσε τον 6ο αιώνα, ο ονομαστός εν Κυζίκω μετά τον 11ο αιώνα υπερμεσούντα.». 

Ακόμη και για τον Αλάριχο, ο Gregorovius αναφέρει τα εξής: «Ουδείς ιστορικός μαρτυρεί ότι ο βασιλεύς των βαρβάρων (ο Αλάριχος) εξηκόντισε τον πυρσό του εμπρησμού εις το ιερό της Δήμητρος. (...) Υπερβάλλουσι όμως δεινώς όσοι ανάγουν στον Αλάριχο την εξολόθρευση των εθνικών θεών της Ελλάδας κι όσοι θεωρούν ότι οι Γότθοι (του Αλάριχου) προέβησαν εξεπίτηδες σε σκόπιμη καταστροφή των ναών και ιερών.» Οι Νεο-Εθνικοί τονίζουν με έμφαση τις καταστροφές αρχαίων ναών λόγω των διατάξεων του Θεοδοσίου Α΄, όμως αυτές οι κατά του παγανισμού απαγορευτικές διατάξεις του Θεοδόσιου Α΄, που πρωτοεκδόθηκαν το 391, εφαρμόστηκαν κυρίως στην υπαρχία Ανατολής (κυρίως στην Αίγυπτο) και ελάχιστα στην Ελλάδα, η οποία ήταν τμήμα της υπαρχίας Ιλλυρικού. Συνεπώς κατηγορίες για καταστροφές δήθεν ελληνικών καλλιτεχνημάτων πέφτουν στο κενό. Τα μουσεία της Ελλάδας δεν έχουν χώρους να στοιβάζουν αγάλματα. Έχει γεμίσει ακόμη και το εξωτερικό!

Ο γνωστός αρχαιολόγος Άγγελος Χωρέμης, ερμηνεύοντας την περίπτωση του Μεγάλου Θεοδοσίου. Κατά γραπτή δήλωσή του, 
«το διάταγμα του Θεοδοσίου του Μεγάλου (391 - 3 μ.Χ.), αναφέρει απαγόρευση λατρείας σε αρχαία ιερά και την είσοδο στους ναούς, δεν εντέλλεται όμως την καταστροφή τους. Άλλωστε δεν φαίνεται τέτοια καταστροφή στις αρχαιολογικές ανασκαφές. Τα μεγάλα κέντρα της αρχαίας λατρείας, εκείνα ακριβώς που λογικά θα έπρεπε να υποστούν τη μεγαλύτερη καταστροφή, όπως οι Δελφοί, η Ολυμπία, η Δωδώνη, τα ιερά των Αθηνών κ.ά. δεν φαίνεται, ανασκαφικά τουλάχιστον, να έπαθαν ζημιές από ανθρώπινο χέρι στα τέλη του 4ου Αι. μ.Χ. Εξ’ άλλου πολλοί ναοί της αρχαίας λατρείας σώθηκαν ως τις ημέρες μας σχεδόν ανέπαφοι, κυρίως στην Κάτω Ιταλία και την Σικελία (όπου επίσης βασίλευε ο Μ. Θεοδόσιος), αλλά και την κυρίως Ελλάδα, όπως το συγκρότημα της Ακροπόλεως των Αθηνών, ο ναός του Ηφαίστου (Θησείον) και ο Ναός του Ιλισσού».

Το 1994 δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Ελληνικά» (τ.44, Θεσσαλονίκη 1994, σ. 31-50), μελέτη της κ. Πολύμνιας Αθανασιάδη, καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Αθηνών, με τον τίτλο: «Το λυκόφως των Θεών στην Ανατολική Μεσόγειο: Στοιχεία ανάλυσης για τρεις επί μέρους περιοχές». Η κ. Αθανασιάδη, επέλεξε εκεί τρεις περιοχές της αυτοκρατορίας με διαφορετική γεωγραφική φυσιογνωμία, ιστορικό υπόβαθρο και δημογραφική σύνθεση, εξασφαλίζοντας έτσι μεγαλύτερη αξιοπιστία στην έρευνά της. Οι περιοχές αυτές είναι η κυρίως Ελλάδα, η Κωνσταντινούπολη και η Συρία - Παλαιστίνη. Έτσι αντιμετωπίζει εύκολα τις «γενικεύσεις του Λιβανίου» όσο και τον «υπερβολικά μεγάλο αριθμό φιλολογικών μαρτυριών» σε Χριστιανούς και εθνικούς συγγραφείς για την καταστροφή των ναών, που καταντά όπως λέει: «ύποπτος»!

Γράφει: «Στην προσπάθειά τους να ηρωοποιήσουν επισκόπους και αυτοκράτορες, σε μια περίοδο, κατά την οποία ο θρησκευτικός φανατισμός θεωρείτο αρετή, συχνά οι εκκλησιαστικοί συγγραφείς απέδιδαν σ’ αυτούς ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΝΑΩΝ ή στην καλύτερη περίπτωση, μεγαλοποιούσαν τα ηροστράτεια ανδραγαθήματά τους».

Η ίδια η συγγραφέας αναφέρει ότι «Σε τόπους όπως η Αθήνα ή οι Δελφοί, ο κανόνας είναι ότι τα μεταγενέστερα στρώματα έχουν καταστραφεί από τους ίδιους τους αρχαιολόγους στην προσπάθειά τους να φτάσουν όσο το δυνατόν γρηγορότερα στο κλασικό υπόστρωμα» των ανασκαφών. Τις παρατηρούμενες καταστροφές αποδίδουν οι αρχαιολόγοι στους σεισμούς, τις βαρβαρικές επιδρομές (4ο - 6ο αιώνα) και την εγκατάλειψη. Τα αρχαία μνημεία των Αθηνών και των Δελφών έμειναν απείραχτα από τους Χριστιανούς.» 
«Ο βανδαλισμός ιερών αντικειμένων (από Χριστιανούς το θρήσκευμα, Έλληνες το γένος) ήταν πράξη σπάνια στην Ελλάδα» δέχεται η κ. Αθανασιάδη. Τέτοιες περιπτώσεις είναι «μεμονωμένες». «Η γενική εντύπωση από την Ελλάδα είναι ότι η φθίνουσα αρχαία πίστη ενέπνεε στους νεοφώτιστους Χριστιανούς σεβασμό και συχνά κάποια συγκίνηση» Μόνο εκεί που δεν υπήρχε «επαφή με την αστική παιδεία του Ελληνορωμαϊκού κόσμου», εκτός δηλαδή του ιστορικού Ελληνικού χώρου, και όπου «η παραδοσιακή θρησκεία είχε ισχυρές ρίζες», παρατηρείται φανατισμός και γίνονται καταστροφές. Αυτό συνέβαινε περισσότερο στην Ανατολή (Συρία - Φοινίκη - Παλαιστίνη). Η κ. Αθανασιάδη όμως ερμηνεύει με τα επιστημονικά κριτήριά της τις συμπεριφορές και σε περιοχές όπως η Συρία: «Εδώ δεν έχουμε μιαν αμιγή περίπτωση θρησκευτικού φανατισμού, αλλά είναι ξέσπασμα κοινωνικού και φυλετικού μίσους, ένα υποσυνείδητο, εθνικό κίνημα με αμφίεση, βέβαια, θρησκευτική».

Η καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Αθανασιάδη μόνο μεροληπτική υπέρ των Χριστιανών δεν μπορεί να κριθεί, καθώς έχει επιμεληθεί την έκδοση βιβλίου, στο οποίο εμπεριέχεται ολόκληρη η αντιπαγανιστική νομοθεσία του Θεοδόσιου και όχι μόνον αυτού. Συνεπώς, κάθε υπόνοια για προσπάθεια να δικαιολογηθούν οι Χριστιανοί εκ μέρους της είναι έωλη. «Καταστροφές αγαλμάτων και ναών ακούμε από άλλες περιοχές: από την Αίγυπτο, την Συρία και τη Μικρά Ασία. Απόδειξη ότι ο Ελληνιστικός πολιτισμός σε αυτές τις περιοχές ποτέ δεν είχε γίνει «λαϊκή κουλτούρα» κι επομένως ήταν εύκολο να υποκινείται ο λαός σε καταστρεπτικές ενέργειες. Γι’ αυτούς τους λαούς το «ελληνικό» απλώς δεν ήταν «ωραίο».» (Lorenz Gyoemoerey, Η δύση της Δύσης, εκδ. Παπαζήση)

Επίσης ο π. Γεώργιος Μεταλληνός ανάφερε εις το συνέδριο εις την φιλοσοφική Αθηνών:
Γκρεμίζανε ναούς. Διαβάστε σας παρακαλώ, την γνώμη την επιστημονική, που εκφράζει σε βιβλίο της η μεγάλη αρχαιολόγος, που τελείωσε απ’ αυτή την σχολή, στο πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, η κ. Μαραγκού, που δεν είναι κάποια φανατική Ορθόδοξη. Στην Καταπολιανή της Πάρου ολόκληρος ο αρχαίος ναός -βρέθηκε τα τελευταία χρόνια-σώζεται ακέραιος από κάτω, και πάνω στον αρχαίο ναό κτίσθηκε ο Χριστιανικός. 

(Πηγή: Ελληνισμός -Χριστιανισμός στο Βυζάντιο, το Βυζάντιο έβλαψε ή ωφέλησε τον ελληνισμό, το συνέδριο στην φιλοσοφική Αθηνών, Εκδόσεις Ελεύθερη Σκέψης, Νοέμβριος 1998, Αθήνα, σελ. 65)
Μην επικαλούμεθα τέτοια επιχειρήματα. Ο Ροΐδης, όταν έλεγε ότι κατέστρεφαν ναούς... Σας είπα για την κ. Μαραγκού. Μην είμαστε παλαιομοδίτες. Έχει ξεπεραστεί αυτή η γνώμη. Έβαζαν μια κολώνα και την άφηναν εκεί, έναν Σταυρό, ο ίδιος ο Έλληνας έβαζε σταυρό. Σας είπα, δεν ήταν εξωγήινος, και κρατούσαν την κολώνα. 

(Πηγή: Ελληνισμός -Χριστιανισμός στο Βυζάντιο, το Βυζάντιο έβλαψε ή ωφέλησε τον ελληνισμό, το συνέδριο στην φιλοσοφική Αθηνών, Εκδόσεις Ελεύθερη Σκέψης, Νοέμβριος 1998, Αθήνα, σελ. 66)

http://www.apologitis.com/gr/ancient/telos-ethnismou.htm#ΝΑΟΙ_ΕΛΛΑΔΑΣ