Το διαζύγιο δεν ήταν πάντα της μόδας. Όπως δεν είναι σήμερα ο γάμος. Χρησιμοποιήθηκε δυστυχώς, κατά γενική ομολογία, σαν εργαλείο απελευθέρωσης της καταπιεσμένης γυναίκας από τον ανδρικό ζυγό (και στη συνέχεια του καταπιεσμένου άνδρα από την απελευθερωμένη σύζυγο...) και στην πορεία μετατράπηκε σε ένα απόλυτο και τοξικό «διαλυτικό» της ελληνικής οικογένειας.
Της Σόνιας Χαϊμαντά
Έτσι, στην εκκωφαντική μείωση των γεννήσεων, στη δραματική αύξηση των αμβλώσεων, στην αυτόβουλη έκρηξη των μονογονεϊκών οικογενειών, στην ασταμάτητη επέλαση της Πολιτείας με τις εισαγωγές νομοθετικού know-how για τα σύμφωνα συμβίωσης και στη γενικότερη απαξίωση των θεσμών που προκάλεσε το lifestyle και η υποτιθέμενη σεξουαλική απελευθέρωση, προστέθηκε μια νέα παράμετρος που έμελε να δώσει τη χαριστική βολή στην παραδοσιακή ελληνική «δεμένη» οικογένεια, όπως αναπτύχθηκε και «μεγαλούργησε» τη δεκαετία του '50, του '60 και του '70. Τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ καταδεικνύουν του λόγου το αληθές: Στην Ελλάδα διαπιστώνεται, ότι ο αριθμός των μονογονεïκών οικογενειών ανέρχεται σε 200.000. Τα δε διαζύγια ανήλθαν, τα τελευταία 40 χρόνια, από 1/17 (ένα διαζύγιο ανά 17 γάμους) σε 1 διαζύγιο στους 5 γάμους με τάση συνεχώς αυξητική. Συνηθέστερη αιτία διαζυγίου, η απιστία ή απάτη, στην πρώτη περίπτωση η έννοια είναι θρησκευτική (απιστία έναντι του όρκου), στη δεύτερη κοσμική, εξαπάτηση του ή της συντρόφου σε σχέση με την εξωσυζυγική ερωτική ζωή. Στην έκρηξη των διαζυγίων συνέβαλε, θα πρέπει να πούμε, και η τεχνολογία μιας και τα ερωτικά μηνύματα που ανταλλάσσουν οι «παράνομοι» εραστές εύκολα μπορούν να περιέλθουν στα χέρια του ή της απατημένου/ης συντρόφου (1 στα 2 διαζύγια).
Η οικονομική κρίση συνέβαλε με τη σειρά της στην έκρηξη του φαινομένου με ένα μέρος των νοικοκυριών να διατηρούνται ωστόσο κάτω από τον συζυγικό ζυγό «καθώς δεν έχουν τα χρήματα για να χωρίσουν» (σ.σ. ένα συναινετικό διαζύγιο κοστίζει περί τα 1.200 ευρώ στην καλύτερη περίπτωση, ενώ η διαβίωση των γονέων κατά μόνας αποτελεί αποτρεπτική προοπτική για τους «νεόπτωχους» του Μνημονίου). Αντίστοιχα ωστόσο η κρίση λειτουργεί επίσης θετικά στην παραγωγή διαζυγίων μιας και οι προσδοκίες για εύκολη και άνετη ζωή – όπως πιστεύουν ορισμένοι και ορισμένες δυστυχώς ότι εγγυάται ένας 'καλός γάμος' – γκρεμίζονται σαν χάρτινος πύργος. «Η κρίση δεν μας ένωσε, μας διέλυσε» ακούγεται να λένε αρκετές γυναίκες και άνδρες που έμειναν άνεργες/οι, ενώ είναι γνωστή η ιστορία του διαζυγίου μετά από απόλυση πολύ γνωστής και δραστήριας, αγωνίστριας και διακινήτριας του περιοδικού των αστέγων και θαμώνων των συσσιτίων «Σχεδία».
Εκπρόσωποι της Εκκλησίας, της ακαδημαϊκής κοινότητας και των ερευνητικών Ινστιτούτων παραδέχονται πλέον ότι ο θεσμός του γάμου και της οικογένειας περνούν στην εποχή μας μια βαθιά κρίση, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και παγκόσμια. Τα διαζύγια είναι μάλιστα αταξικά, με την έννοια ότι δεν συναρτώνται με δημογραφικά κριτήρια ή εισοδηματικές κλίμακες.
Πολλά είναι τα αίτια της κρίσεως
• Γενική κρίση αξιών του πολιτισμού
Οι ευχές που διατυπώνονται από τον ιερέα στη γαμήλια τελετή συνιστούν πλέον «κενό γράμμα», οι νεόνυμφοι συχνά δεν παρακολουθούν ή απαξιούν και πορεύονται στη συνέχεια με μια κοσμική προοπτική για τη σχέση τους. Οι αξίες της ηθικής, της αρετής, της δικαιοσύνης και του μέτρου αποτελούν «ντεπασέ» ποιότητες και έννοιες ξεπερασμένες, ως εκ τούτου δεν είναι δυνατόν να λειτουργήσουν ως συνεκτικός ιστός μεταξύ των δύο συζύγων. Ο ευδαιμονισμός, η εγωπάθεια και η κατανάλωση, κυρίως δε η προσήλωση στο κυνήγι του χρήματος συνιστούν παρακολουθήματα αυτής της στάσης ζωής με αποτέλεσμα ο γάμος να εκλαμβάνεται ως μια ακόμη συμφωνία κυρίων όπως η συμφωνία με τον εργοδότη, το deal με την τράπεζα για τον διακανονισμό του δανείου, την Εφορία, την οικιακή βοηθό, ή το σχολείο του παιδιού.
• Οι οικονομικές συνθήκες
Η οικογένεια δεν είναι πλέον παραγωγική μονάδα και το κάθε μέλος της απασχολείται σε ξεχωριστή εργασία αποκτώντας έτσι προσωπική και οικονομική ανεξαρτησία. Εννοείται ότι η γυναίκα δεν πρέπει να εξαρτάται από τον άνδρα αλλά η σχέση αυτή δεν είναι αμφιμονοσήμαντη: Το γεγονός ότι έχει χειραφετηθεί δεν πρέπει να οδηγεί κανέναν στην εύκολη εγκατάλειψη του ζυγού, σαν να είναι ο γάμος μια εμπορική συμφωνία.
Η ιδεολογική απαξίωση
Η ιδεολογική αμφισβήτηση των θεσμών του γάμου και της οικογένειας συνιστά μια φιλοσοφική θεωρία που έχει εισαγάγει η κουλτούρα των σκανδιναβικών χωρών και της σεξουαλικής απελευθέρωσης αλλά κυρίως τα ΜΜΕ και το lifestyle που βομβάρδισαν καταιγιστικά γυναίκες και άνδρες με επιχειρήματα του τύπου «ο γάμος σκοτώνει τον έρωτα», ή «ο γάμος ακρωτηριάζει τη γυναίκα γιατί την περιορίζει στη ρουτίνα μέσα στους τέσσερις τοίχους κάτω από την εξάρτηση του άνδρα και των παιδιών και την περιορίζει στη μητρότητα και τη σκλαβιά της αναπαραγωγής» (Σιμόν ντε Μπωβουάρ «Το δεύτερο φύλο»). Παρόμοιες θεωρίες αναπτύχθηκαν προ 50ετίας όταν ο Βίλχελμ Ράιχ υποστήριζε ότι «ο γάμος δημιουργεί ένα καταπιεστικό σύστημα στο οποίο κυριαρχεί η εξουσία. Έχει μια αυταρχική δομή που επεκτείνεται στο αυταρχικό κράτος. Οι αστικές κοινωνίες οργανώνονται πάνω στο αυταρχικό οικογενειακό πρότυπο».
Υπερτιμημένο το διαζύγιο ως διαβατήριο στην ευτυχία
Πολλοί κοινωνιολόγοι υποστηρίζουν, ότι τα οφέλη του διαζυγίου έχουν υπερεκτιμηθεί. Τα λιγότερο ευτυχισμένα μέλη της κοινωνίας είναι τα διαζευγμένα. Πολλά προβλήματα του έγγαμου βίου λύνονται με την πάροδο του χρόνου, και τα παντρεμένα ζευγάρια διαπιστώνουν ότι μπορεί να γίνουν πιο ευτυχισμένα. Μάλιστα μια μελέτη της Linda J. Waite (καθηγήτρια κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Chicago) δείχνει, ότι σχεδόν 8 στους 10 ανθρώπους, οι οποίοι ήταν πολύ δυστυχισμένοι στο γάμο τους, είχαν ευτυχισμένο γάμο ύστερα από πέντε χρόνια.
Έτσι, ακόμη και όταν υπάρχουν σοβαρά προβλήματα, τα ανδρόγυνα, είναι προς όφελος τους, να μην σπεύδουν να πάρουν διαζύγιο.
Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύεται στο Οικονομικό Δελτίο της Τράπεζας της Ελλάδος, «η μετακίνηση των νοικοκυριών σε μικρότερες κατοικίες ερμηνεύεται μόνο εν μέρει από τις μεταβολές στη σύνθεση των νοικοκυριών (αύξηση ολιγομελών νοικοκυριών λόγω διάσπασης συμβίωσης νοικοκυριών δύο και τριών γενεών, αύξησης ζευγαριών με λιγότερα παιδιά, διαζευγμένων, μονογονεϊκών οικογενειών), κατά το υπόλοιπο αποδίδεται -σύμφωνα με την έρευνα- σε οικονομικούς λόγους.
Εκκλησία: «Επιδημική νόσος τα διαζύγια»
Σύμφωνα με τον Αρχιμανδρίτη Ιωαννίκιο Κοτσώνη, (Η Σύγχρονη κρίση της συζυγίας), «ο γάμος και η οικογένεια περνούν στις ημέρες μας τη μεγαλύτερη κρίση της ιστορίας τους».
Και εξηγεί: «Η ελληνική οικογένεια είχε ωραία παράδοση, είχε ευλογία, ήταν πρότυπο οικογενείας σε όλη την οικουμένη. Από τότε, όμως, που υιοθέτησε τα ξενόφερτα ήθη και έθιμα, από τότε που αντίχριστοι νόμοι δρομολογούν τη ζωή των Νεοελλήνων, δέχθηκε και δέχεται οδυνηρά χτυπήματα. Ο ίδιος ο πρόεδρος του Κοινοβουλίου αναγκάσθηκε τα τελευταία χρόνια να ομολογήσει: Με την καθιέρωση του πολιτικού γάμου και του αυτομάτου διαζυγίου «βγάλαμε τα μάτια μας εμείς οι ίδιοι». Και πρώτοι απ' όλους «έβγαλαν τα μάτια τους» οι βουλευτές μας, εκ των οποίων οι περισσότεροι είναι διαζευγμένοι. Βάση και θεμέλιο για μια επιτυχημένη οικογένεια είναι η συζυγία, οι σύζυγοι, το αγαπημένο και ενωμένο ανδρόγυνο. Έχουμε την εντύπωση ότι φθάσαμε στο καταστρεπτικό κατάντημα τα διαζύγια να έχουν αυξηθεί τόσο πολύ, ώστε οι διαλελυμένοι γάμοι να υπερβαίνουν τους υγιείς και σταθερούς γάμους. Όπου κι αν βρεθείς θα ακούσεις για χωρισμούς. Χωρίζουν παιδιά που πάρθηκαν με σφοδρό έρωτα και αγάπη φοβερή.... Πόσοι άλλοι χωρίζουν μετά από έξι μήνες, μετά από ένα χρόνο, μετά από δύο χρόνια. Ο διάβολος, ο οποίος είναι πνεύμα χωρισμού και διαιρέσεως των ανθρώπων, έχει κατορθώσει να χωρίζει όχι μόνο ανδρόγυνα νέα και αγαπημένα, αλλά και ανδρόγυνα σε μεγάλη ηλικία. Ανθρώπους με άσπρα μαλλιά. Με μεγάλα παιδιά. Ανθρώπους σωστούς και σοβαρούς, που λες 'μα τρελάθηκε η κοινωνία; μουρλάθηκε ο κόσμος;'. Η κρίση της συζυγίας και η αύξηση των διαζυγίων, που στην εποχή μας έχουν πάρει τη μορφή επιδημικής νόσου, δεν είναι μόνο μία κρίση που αφορά και έχει επιπτώσεις στο ζευγάρι. Είναι μία κρίση καθολική, που απλώνει τα πλοκάμια της σε ολόκληρη την κοινωνία. Διαζευγμένος. Διαζευγμένη. Παιδιά διαζευγμένων. Πληγές εσωτερικές, τραύματα ψυχικά πάνω σ' όλο το κοινωνικό σώμα. Κι έτσι έχουμε μία άρρωστη, μία τραυματισμένη κοινωνία, στην οποία μόνον μία είναι η θεραπεία και η υγεία: Ο Χριστός και η Εκκλησία. Έξω από τον Χριστό και την Εκκλησία και η συζυγία και η κοινωνία και ο κόσμος ολόκληρος θα μένουν αθεράπευτοι, ημιθανείς, όπως ο άνθρωπος «ἀπό Ἱερουσαλήμ εἰς Ἱεριχῶ, ὁ περιπεσῶν εἰς τούς ληστᾶς».
Οι νέοι και το θολό μέλλον της Οικογένειας
Τα επίσημα στοιχεία του Υπουργείου Εσωτερικών, αναφέρουν ότι «οι νέοι δεν προχωρούν εύκολα στο επόμενο βήμα ενώ δείχνουν να προτιμούν το Σύμφωνο Συμβίωσης».
Ειδικοί και κοινωνικοί ακτιβιστές έχουν προειδοποιήσει για την αύξηση του αριθμού των διαζυγίων τα τελευταία χρόνια, απαιτώντας πολυάριθμα προγράμματα ευαισθητοποίησης για τα νεαρά ζευγάρια προκειμένου να αποκτήσουν επίγνωση της σημασίας της προστασίας της οικογενειακής δομής η οποία είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της κοινωνίας πάνω στις οποίες βασιζόμαστε.
Οι ακτιβιστές ζήτησαν την εντατικοποίηση στις παροχές συμβούλων για τα παντρεμένα ζευγάρια καθώς και την υποστήριξη και οργάνωση προγραμμάτων και δραστηριοτήτων που εξυπηρετούν προκειμένου να υπάρξει μία ευαισθητοποίηση στη μείωση των διαζυγίων. Το πρώτο εξάμηνο του 2014 παντρεύτηκαν μόλις 18.806 ζευγάρια, ενώ πέρυσι όλο το χρόνο έγιναν 41.208 γάμοι που και πάλι, ήταν λιγότεροι από προηγούμενες χρονιές.
6 στους 10 χωρίζουν στα 50 τους!
Η κρίσιμη περίοδος για τους περισσότερους γάμους είναι όταν το ζευγάρι φτάνει στην ηλικία μεταξύ 40 και 50, οπότε έρχεται η πρώτη κρίση της μέσης ηλικίας: «Τι έκανα στη ζωή μου μέχρι τώρα» και φυσικά ακολουθεί ο προβληματισμός του «τι κάνω από εδώ και πέρα». Το 66% των διαζυγίων πραγματοποιούνται σε αυτήν την ηλικία, όταν πλέον τα παιδιά έχουν μεγαλώσει και, τουλάχιστον θεωρητικά, το ζευγάρι μπορεί να έρθει και πάλι πιο κοντά. Συμβαίνει όμως έτσι; Συχνά, η απουσία των παιδιών από το σπίτι αποτελεί μία σημαντική αφορμή για την κρίση της συζυγικής σχέσης.
Ακούγεται ίσως ξεπερασμένο, αλλά δεν είναι τυχαίο το γεγονός, ότι οι γάμοι που γίνονταν τα περασμένα χρόνια, είχαν μεγαλύτερη «επιτυχία». Όχι φυσικά γιατί η γυναίκα δεν εργαζόταν ή γιατί είχε την οικονομική εξάρτηση από το σύζυγο.
Ο λόγος είναι εμφανέστατος. Η γυναίκα αλλά και ο άντρας εστίαζαν την προσοχή τους στη δημιουργία μίας οικογένειας με γερά θεμέλια που ήταν στηριγμένη κυρίως πάνω στην αγάπη, την αλληλοκατανόηση και τον αμοιβαίο σεβασμό.
Στο χέρι το δικό μας είναι να κρατήσουμε την οικογένεια ενωμένη. Με αμοιβαίες υποχωρήσεις και με βασικό μας οδηγό πάντα το καλό της οικογένειας, μπορούμε να πορευόμαστε στη δύσκολη πορεία της ζωής οδηγώντας και τα παιδιά μας στο δρόμο που χαράξαμε εμείς.
Άλλωστε κανείς δεν είπε ότι η ύπαρξη μίας οικογένειας, δεν είναι ένας συνεχής αγώνας.
Πηγή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου