Σήμερα δεν υπάρχει άνθρωπος σε ολόκληρο τον πλανήτη που να μην γνωρίζει το σκάκι που στην Αρχαιότητα το ονόμαζαν Ζατρίκιον και που ήταν επινόηση των Αρχαίων Ελλήνων από την αρχή της ιστορικής τους διαδρομής. Όταν ο Βρετανός αρχαιολόγος Σερ Άρθουρ Έβανς πραγματοποιούσε ανασκαφές στον αρχαιολογικό χώρο της Κνωσού στα τέλη του 19ου αιώνα, έμεινε έκθαμβος όταν αντίκρισε μια μεγάλη πλάκα από ελεφαντόδοντο και πέτρα χρώματος μπλε, με γυάλινη επικάλυψη και χρυσά φύλλα. Το εντυπωσιακό αυτό εύρημα ήταν το «Μέγα Ζατρίκιον» που συνοδευόταν από πέντε πιόνια από ελεφαντόδοντο και είχε διαστάσεις 104Χ61 εκατοστά και χρονολογείται γύρω στο -1600. Το «Μέγα Ζατρίκιον» ήταν ένα βασιλικό παιχνίδι ανάλογο με το σύγχρονο σκάκι και γι’ αυτό ο χώρος που ανακαλύφθηκε ονομάστηκε «Διάδρομος του Ζατρικίου».(φωτογραφία αριστερά)Αγγείον με παίκτες Ζατρικίου
Στην αρχική του μορφή απεικόνιζε ένα τέλειο ημερολόγιο με τέσσερα έτη, όπου οι 72 περιφερειακές γραμμές αντιστοιχούν σε 72 χρονικά διαστήματα των 20 λεπτών, δηλαδή μια 24ωρη μέρα (72Χ20 =1440 λεπτά = 24ώρες Χ 60 λεπτά = μία 24ωρη ημέρα).
Η λέξη Ζατρίκιον είναι ξεκάθαρα αρχαιοελληνική και ετυμολογικά προέρχεται από δύο λέξεις, το επιτακτικό μόριο «ζα-» και του ρήματος τριάζω ή τριάσσω. Το επιτακτικό μόριο «ζα» είναι πολύ γνωστό και το χρησιμοποιούμε σε πολλές λέξεις και έχει ως στόχο να ενισχύει το δεύτερο συνθετικό της λέξης. Για παράδειγμα ζά(μ)πλουτος ή ζάπλουτος σημαίνει ο πολύ πλούσιος, ο πάμπλουτος, ο βαθύπλουτος.
Το ρήμα τριάζω ή τριάσσω ή τριάττω σημαίνει νικώ. Και τριαγμός σημαίνει νίκη. Ζατριάζω σημαίνει υπερνικώ ή κατανικώ. Ακόμη γνωρίζουμε την λέξη Τρισμέγιστος (τρεις φορές Μέγιστος) και η έκφραση «τρισί πάλαις» δηλώνει αυτόν που νίκησε τρεις φορές, ο Τρινικητής. Συνεπώς με την λέξη Ζατρίκιον δηλώνεται η πλήρης συντριβή του αντιπάλου. Και ο παίζω το Ζατρίκιον είναι ο αήττητος νικητής. Το νικητήριο άθυρμα Ζατρίκιον ή Ζητρίκιον.
Η Αθηνά επιβλέπει
ένα παιχνίδι ζατρικίου
μεταξύ Αχιλλέως κι Οδυσσέως.
Το Ζατρίκιον ως άθυρμα (=άθλημα) πεττείας (=ρίψης) είχε και τις τρεις μορφές, δηλαδή Ζατρίκιον με κυβείες (σημερινά ζάρια), ζατρικίων με προκαθορισμένες κινήσεις κομματιών και τέλος Ζατρίκιον με κυβείες και με προκαθορισμένες κινήσεις κομματιών.
Το ότι προϋπήρχαν τα Αρχαία Ελληνικά αθύρματα είναι αυτονόητο γιατί γνωρίζουμε τις εκστρατείες του Διονύσου και του Ηρακλή που έγιναν χιλιάδες χρόνια πριν. Τα αθύρματα αναφέρονται στον Ησίοδο, την Σαπφώ, τον Αλκαίο, τον Όμηρο, τους Ομηρικούς ύμνους που γράφτηκαν αιώνες πριν τα περσικά ή ινδικά Ζατρίκια, τα οποία προφανώς είναι από εκείνες τις εκστρατείες. Δεν είναι τυχαίο όπου θεοί και προστάτες των πεττειών είναι η Αθηνά, ο Διόνυσος, ο Ερμής και ο Πάν.
Η θεά της σοφίας και των αθυρμάτων (παιχνιδιών) ήταν η Αθηνά η οποία ξεπήδησε από το μυαλό του Διός ως σκέψη και την βλέπουμε σε πλήθος παραστάσεων σε αρχαία αγγεία με επιτραπέζια αθύρματα τύπου πεττείας ως επιβλέπον ή ως διαιτητής σε παρτίδες. Μεγάλοι Αρχαίοι αντιπαίζοντες (πεττευτές και κυβευτές) είναι οι εξής: Αχιλλέας, Αίας του Οιλέα, Αίαντας ο Σαλαμίνιος, Πλάτων, Αλκιβιάδης, Περικλής, Μεγας Αλέξανδρος και οι στρατιώτες του, Ξενοφών, Οδυσσέας και μνηστήρες Πηνελόπης και τόσοι άλλοι.
Το πανάρχαιο άθλημα του ζατρικίου πέρασε μέσα από τους αιώνες στο Βυζάντιο και από εκεί εξαπλώθηκε σε ολόκληρη την Δύση με την γνωστή μορφή που ξέρουμε σήμερα.
http://filonoi.gr/
ΕΝΝΕΑ ΕΤΗ ΦΩΤΟΣ
ellinonpaligenesia2.blogspot.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου