Χρυσός γωρυτός (είδος φαρέτρας) με ανάγλυφη παράσταση κατάληψης πόλης, από τον τάφο του Φιλίππου, β' μισό 4ου αι. π.Χ, Θεσσαλονίκη, Αρχαιολογικό Μουσείο.
"....σε ανασκαφές στην Βεργίνα της Μακεδονίας μας το 1977, ήρθε στο φως ο γνωστός γωρυτός της Βεργίνας
Γωρυτός" ονομάζεται η θήκη για τα βέλη και το τόξο έφιππου ή και πεζού πολεμιστή. Δερμάτινη ή ξύλινη, η θήκη αυτή καλύπτεται συνήθως με χρυσό έλασμα και άλλες διακοσμίσεις".
Οι αρχαίοι Ελληνες τοξότες
Του Στέφανο Μπενίνι.
Αν και μεγάλο μέρος των πολιτών θεωρεί ότι η τοξοβολία δεν αποτελούσε τμήμα της στρατιωτικής εκπαιδεύσεως των προγόνων μας, ιδιαίτερα λόγω της σπαρτιατικής απόψεως ότι αποτελούσε το πλέον δειλό όπλο στην μάχη. Η αρχαία όμως ελληνική λογοτεχνία μας εξιστορεί άλλα. Πολλά μυθολογικά στοιχεία την φέρουν σαν άρικτο τμήμα της τέχνης του κυνηγιού και των μαχών. Ετσι συναντούμε πολλούς αρχαίους 'Ελληνες τοξότες μέσα από την ελληνική μυθολογία σαν και τους...
- O Τεύκρος, γιος του βασιλιά της Σαλαμίνας Τελαμώνα και της Ησιόνης, ετεροθαλής αδερφός του Αίαντα. Έλαβε μέρος στον Τρωικό Πόλεμο και θεωρείτο ως ο καλύτερος τοξότης των Ελλήνων. Πληγώθηκε από τον Έκτορα, αλλά σώθηκε από τον Αίαντα. Πήρε μέρος στους ταφικούς αγώνες προς τιμή του Πατρόκλου, όπου νίκησε στην τοξοβολία και ήταν ένας από τους Αχαιούς που μπήκε μέσα στον Δούρειο Ίππο. - Ηρακλής, μυθικός ήρωας, θεωρούμενος ως ο μέγιστος των Ελλήνων ηρώων. Γεννήθηκε στη Θήβα και ήταν γιος του Δία και της Αλκμήνης, απόγονος του Περσέα παρουσιάζεται συχνά πλην των άλλων να φέρει και τόξο με δηλητηριασμένα βέλη και τα χρησιμοποίησε για να νικήσει τις Στυμφαλίες όρνιθες... - Ποίας, Αργοναύτης, γιος του Θαυμάκου, σύζυγος της Μεθώνης και πατέρας του Φιλοκτήτη (όπως αναφέρεται από τον Νέστορα στην «Οδύσσεια»). Ο Ποίας πήρε μέρος στην Αργοναυτική Εκστρατεία και σκότωσε τον γιγαντιαίο Τάλω. Παραδίνεται ότι ο Ποίας ήταν ο μόνος που είχε το θάρρος να βάλει φωτιά στον σωρό από ξύλα (πυρά) όπου κάηκε ο Ηρακλής, στη σημερινή κορυφή Πυρά της Οίτης. Για τον λόγο αυτό, ο Ηρακλής του έδωσε το τόξο και τα βέλη του, τα οποία στη συνέχεια κληρονόμησε ο γιος του Φιλοκτήτης, κατά την ομώνυμη τραγωδία του Σοφοκλή. - Φιλοκτήτης, γιος του βοσκού Ποίαντα και της Μεθώνης, που έτυχε να περνά από την Οίτη όταν ο Ηρακλής ζητούσε από το γιο του Ύλλο να ανάψει την πυρά για να τον κάψει, αλλά εκείνος δίσταζε. Από τους παρευρισκόμενους μόνο ο Φιλοκτήτης πήρε την πρωτοβουλία κι έτσι ο ήρωας του χάρισε το τόξο του και τα δηλητηριασμένα βέλη του για να τον ευχαριστήσει. Ο Φιλοκτήτης συμμετείχε στον Τρωικό Πόλεμο και μάλιστα τραυμάτισε θανάσιμα τον Πάρη με το τόξο του, αδερφό του Έκτορα και παιδί του Πριάμου. - Ο Πάρις, γνωστός και με το όνομα Αλέξανδρος ή Αλάξανδος, ήταν πρόσωπο της ελληνικής μυθολογίας, γιος του Πριάμου, βασιλιά της Τροίας. Ο γνωστότερος μύθος που συνδέεται με τον Πάρι είναι ο σχετικός με την απαγωγή της Ωραίας Ελένης από αυτόν, που προκάλεσε τον Τρωικό Πόλεμο. Προς το τέλος αυτού του πολέμου, ο Πάρις πλήγωσε θανάσιμα στη φτέρνα τον Αχιλλέα με ένα βέλος. - Ο Ωρίωνας, ήταν ο πιο διάσημος κυνηγός στην ελληνική μυθολογία. - Ο Ιππόλυτος, γιος του Θησέα και της αμαζόνας Ιππολύτης. - Ο Έρως, ο φτερωτός θεός της αγάπης. Συχνά σχετίζεται με τη θεά Αφροδίτη. Σύμφωνα λοιπόν με τον μύθο, όταν χτυπούσε με τα βέλη του δύο ανθρώπους, αυτοί ερωτεύονταν παράφορα. - Η Αταλάντη είναι μυθολογικό πρόσωπο με ισχυρές παραδόσεις τόσο στη Θήβα όσο και στην Αρκαδία. Λέγεται, πως η κυνηγός είχε τοξεύσει και σκοτώσει τους δύο Κένταυρους Υλαίο και Φοίκο όταν αυτοί προσπάθησαν κάποτε να την βιάσουν. - H Άρτεμις, κόρη του Δία και της Λητούς, δίδυμη αδερφή του Απόλλωνα, βασίλισσα των βουνών και των δασών, θεά του κυνηγιού, προστάτιδα των μικρών παιδιών και ζώων, παρουσιάζεται πάντα να κυνηγά με τόξο και βέλος. - Ο Απόλλωνας, γιος του Δία και της Λητούς επίσης, δίδυμος αδερφή της Άρτεμις, μεταξύ των άλλων και προστάτης των τοξοβόλων. - Ο Οδυσσέας, ο γιός του Λαέρτη, βασιλιάς της Ιθάκης που όπως εξιστορεί ο Ομηρος μετά την επιστροφή του στο νησί απο την οδύσσειά του, διαγωνίστηκε με τους λοιπούς "μνηστήρες" με το τόξο του σε έναν αγώνα τοξοβολίας. - Ο Ακταίωνας, γιος του Αρισταίου και της Αυτονόης, κόρη του βασιλιά της Θήβας Κάδμου. Τον ανέθρεψε ο Κένταυρος Χείρωνας στο Πήλιο και έγινε σπουδαίος κυνηγός. - Ο Ευρύποτας, από την Κρήτη, αρχηγός της ομάδας των τοξοτών που ο μακεδόνας βασιλιάς Φίλιππος ο 2ος είχε στα στρατεύματά του στην μάχη του για τις αρχαίες Θήβες το 335π.Χ. - Ο Ομβριος, από την Κρήτη που φέρεται ως ο διάδοχος του Ευρύποτα.
Η ελληνική χρήση του σκυθικού τόξου
Για την ελληνική λοιπόν πλευρά της ιστορίας, φαντάζει οι Σκύθες να είχαν έρθει σε επαφή με τους Ελληνες ήδη πριν απο το 600 π.Χ και να μεταφέρθηκε στους τελευταίους (ή αντιστρόφως) η γνώση και η τέχνη τους στην κατασκευή και χρήση του συγκεκριμένου είδους τόξου. Η αρχαιολογική σκαπάνη, έφερε στο φως καταπληκρικά ευρήματα της σκυθικής παρουσίας στα βόρεις της Μαύρης θάλασσας στα σημερινά παράλιά της που βρέχουν την Ρουμανία και την Ουκρανία. Στα σκυθικά ονόματα πόλεων, υπάρχουν και ελληνικές αποικίες με τις οποίες εμπορεύονταν και αντάλλασαν είδη. Οι δύο πολιτισμοί ευημερούσαν σύγχρόνως μέχρι και τα τέλη του 5ου π.Χ. αιώνα. Δεν αποτελεί επίσης περίεργο που πλέον τους συνατούμε σε διηγήσεις του Αριστοφάνη στους "Αχαρνείς" του όπου είχαν το ρόλο της "αστυνομίας πόλεως". Ενώ σε αυτό έρχονται νεότερα αρχαιολογικά ευρύματα να μας το επιβεβαιώσουν όταν σε ανασκαφές στην Βεργίνα της Μακεδονίας μας το 1977, ήρθε στο φως ο γνωστός γωρυτός της Βεργίνας. "Γωρυτός" ονομάζεται η θήκη για τα βέλη και το τόξο έφιππου ή και πεζού πολεμιστή. Δερμάτινη ή ξύλινη, η θήκη αυτή καλύπτεται συνήθως με χρυσό έλασμα και άλλες διακοσμίσεις. Οι φυσικές και χημικές αναλύσεις των μετάλλων θα ελέγξουν κάποια στιγμή την υπόθεση ότι οι γωρυτοί είχαν κατασκευαστεί σε ελληνικό εργαστήριο ή όχι μιας και έως τότε μονάχα τέσσερις γωρυτοί είχαν βρεθεί στη Νότια Ρωσία και το εξάρτημα αυτό θεωρείτο έως τις μέρες μας τυπικά και μόνο σκυθικό. Προσφάτως, άνοιξη του 2011, ένας πλούσια κτερισμένος τάφος του τέλους του 4ου αιώνα π.Χ., που ανήκε πιθανότατα σε Μακεδόνα αξιωματούχο, εντοπίστηκε σε αγροτεμάχιο στον Κούκο Πιερίας, δυτικά της αρχαίας Πύδνας, σε έρευνα της ΚΖ ΕΠΚΑ από τους αρχαιολόγους Ματθαίο Μπέσιο και Κωνσταντίνο Νούλα όπου ανάμεσα στα πλούσια κτερίσματα του ανακαλύφθηκε και ένα τόξο για το οποίο βρήσκομαι ακόμα στην διαδικασία αδειοδότησης για την μελέτη του.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου