Ἡ Ἁγία Φιλοθέη ἡ Ἀθηναία καὶ τὸ ἀνεκτίμητο ἔργο της

Λάμπρου Κ. Σκόντζου, Θεολόγου - Καθηγητοῦ
Ἡ τουρκοκρατία ἀνέδειξε ἕνα νέο νέφος μαρτύρων, τὸ ἴδιο ἡρωικὸ μὲ αὐτὸ τῆς ἀρχαίας Ἐκκλησίας. Εἶναι οἱ πολυπληθεῖς Νεομάρτυρες, οἱ ὁποῖοι κοσμοῦν τὸ ἐκκλησιαστικὸ στερέωμα ὡς ἀστέρες πολύφωτοι.  Ἕνα τέτοιο πολύφωτο ἀστέρι τῆς μαύρης αὐτῆς ἐποχῆς, γιὰ τὴν Ἐκκλησία καὶ τὸ Ἔθνος μας, εἶναι καὶ ἠ Αγία Φιλοθέη ἡ Ἀθηναία, τῆς ὁποίας τὴ μνήμη ἑορτάζει στὶς 19 Φεβρουαρίου.
Ἡ Ἁγία Φιλοθέη γεννήθηκε στήν Αθήνα περί τὸ...
1522 ἀπὸ τὴν ἐπιφανῆ Οἰκογένεια τῶν Μπενιζέλων καὶ τὸ κοσμικό της ὄνομα ἠταν Παρασκευή. Οἱ εὐσεβεῖς γονεῖς της Ἂγγελος καί Σηρίγη, ἀπόγονος τῆς βυζαντινῆς οἰκογένειας τῶν Παλαιολόγων, τὴν ἀνάθρεψαν μὲ εὐσέβεια. Ἔμαθε τὰ πρῶτα της γράμματα καὶ σὲ ἡλικία μόλις 14 τὴν πάντρεψαν μὲ τὸν πολὺ μεγαλύτερό της ἄρχοντα τῶν Ἀθηνών Ἀνδρέα Χειλά, χωρὶς τὴ θέλησή της.  Ὕστερα ἀπὸ τρία χρόνια χήρεψε κληρονομώντας μία τεράστια περιουσία. Παρὰ τὶς πιέσεις ποὺ δεχόταν νὰ ξαναπαντρευτεῖ, ἀρνήθηκε καὶ ἀποφάσισε νὰ ἀκολουθήσει τὴ μοναχικὴ ζωή. Μετὰ τὸ θάνατο τῶν γονέων της ἐκάρη μοναχὴ καὶ ἔλαβε τὸ ὄνομα Φιλοθέη. Τὸ σπίτι της βρισκόταν στὸ σημεῖο ποὺ βρίσκονται τὰ γραφεῖα τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς, στὴν ὁδὸ Ἁγίας Φιλοθέης, στὸ ὁποῖο συγκέντρωσε πολλὲς εὐσεβεῖς κόρες τῆς Ἀθήνας καὶ τὸ ὁποῖο μετέβαλε μὲ τὸν καιρὸ σὲ μοναστήρι, μὲ καθολικὸ τὸν παρακείμενο ναὸ τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέα.

Γύρω στὸ 1571 ζήτησε ἀπὸ τὸν μητροπολίτη Ἀθηνῶν τὴν ἀναγνώριση τοῦ Μοναστηριοῦ της, στὴν ὁποία ζοῦσαν 150 μοναχὲς μὲ ἡγουμένη τὴν Φιλοθέη. Πολλὲς ἀπὸ τὶς μοναχὲς ἦταν ἐκχριστιανισμένες μουσουλμάνες, τὶς ὁποῖες εἶχε ἐξαγοράσει ἀπὸ τουρκικὰ χαρέμια. Ἐκείνη τὴν ἐποχὴ ἀρχίζει τὸ μεγάλο πνευματικό, φιλανθρωπικό, κοινωνικὸ καὶ ἐθνικὸ ἔργο της. Ξοδεύει ἀφειδῶς τὴ μεγάλη πατρικὴ καὶ συζυγική της περιουσία, ἀνακουφίζοντας χιλιάδες ἐνδεεῖς τῆς Ἀττικῆς καὶ ἄλλων περιοχῶν. Τὸ μοναστήρι της μεταβλήθηκε, ἐκτὸς ἀπὸ τόπο προσευχῆς καὶ ἀσκήσεως, σὲ μεγάλο συγκρότημα κοινωνικῆς εὐποιΐας. Σχολεῖο νεανίδων, νοσοκομεῖο, ὀρφανοτροφεῖο, γηροκομεῖο, ἐργαστήρια ἐκμάθησης τεχνῶν, ξενοδοχεῖο γιὰ τὴ διαμονὴ τῶν ξένων κλπ. Τὸ συγκρότημα αὐτὸ τὸ ὀνόμασε «Παρθενώνα», ὅπου ἔβρισκαν φροντίδα πλῆθος ἀνθρώπων Ἑλλήνων καὶ Τούρκων.  Παράλληλα ἱδρύει σὲ πολλὰ μέρη σχολεῖα, ὅπου φοιτοῦσαν ἀδιακρίτως ἀγόρια καὶ κορίτσια δωρεάν.

Παράλληλα ἐπιδίδεται μὲ πάθος στὴν ὑπηρεσία τῆς πατρίδος. Προσφέρει μεγάλα ποσὰ στοὺς Τούρκους ἀγάδες καὶ ἀπελευθερώνει Ἕλληνες αἰχμαλώτους. Ἐπίσης ἐκμεταλλεύεται τὴ φιλαργυρία τῶν Τούρκων ἀφεντάδων τῆς περιοχῆς καὶ ἐξαγοράζει τὶς δύστυχες ἁρπαγμένες γυναῖκες τῶν χαρεμιῶν, τὶς ὁποῖες φυγαδεύει στὰ νησιά, ποὺ βρισκόταν σὲ ἑνετικὴ κατοχή, ἀπογυμνώνοντας τοὺς τουρκικούς ὀντάδες ἀπὸ αἰχμάλωτες κοπέλες.
Γιὰ νὰ βρίσκεται κοντὰ στοὺς κατοίκους τῆς ἀραιοκατοικημένης τότε Ἀττικῆς ἱδρύει παραρτήματα στα Πατήσια, στό Χαλάνδρι, στό Ψυχικὸ καὶ στήν Καλογρέζα. Στὴν περιοχὴ τοῦ Ψυχικοῦ εἶχε ἀνοίξει ἕνα πηγάδι γιὰ νὰ ξεδιψοῦν οἱ ἀγρότες καὶ οἱ στρατοκόποι, ὡς ψυχικό, καὶ γι’ αὐτὸ πῆρε καὶ ἡ περιοχὴ τὸ ὄνομα Ψυχικό. Κατ’ ἄλλους εἶχε γράψει στὸ χεῖλος τοῦ πηγαδιοῦ τὴ φράση «ψυχικόν», δηλαδὴ ἀγαθοεργία. Ἀπὸ τὸ «ψυχικό» τῆς Φιλοθέης πῆρε τὸ ὄνομά της ἡ σημερινὴ περιοχὴ τῆς Φιλοθέης. Στὴν περιοχὴ τῆς Καλογρέζας ἔκτισε μετόχι τῆς Μονῆς της καὶ ἀπὸ τὴν ὀνομασία «καλογραία», ἐννοώντας τὴ Φιλοθέη, ἡ περιοχὴ ὀνομάστηκε «Καλογρέζα», ἀπὸ τὴν τοπικὴ ἀρβανίτικη διάλεκτο.

Ἔχει διασωθεῖ ἕνας μεγάλος ἀριθμὸς ἐπιστολῶν τῆς Φιλοθέης στὰ ἀρχεῖα τῆς Βενετίας, ὅπου ἡ ἁγία ἀλληλογραφοῦσε μὲ πλούσιους Ἕλληνες καὶ ξένους, ζητώντας  οἰκονομικὴ βοήθεια γιὰ τὸ πνευματικό, φιλανθρωπικὸ καὶ ἐθνικό της ἔργο. Μέσα ἀπὸ αὐτὲς τὶς ἐπιστολὲς διακρίνεται ἡ ἀκράδαντη πίστη της στὸ Θεὸ καὶ τὴν Ὀρθοδοξία, τὰ ἀπέραντα φιλανθρωπικά της αἰσθήματα πρὸς τοὺς πάσχοντες συνανθρώπους της καὶ ἡ ἀγάπη της γιὰ τὴν σκλαβωμένη πατρίδα. Ἡ δράση της πέταξε μακριὰ ἀπὸ τὴν ἀττικὴ γῆ καὶ ἔφτασε ὡς τὰ πέρατα τοῦ κόσμου, ὅπου βρισκόταν ἡ ἑλληνικὴ Ὀρθοδοξία.
Ἀλλὰ τὸ ἀνεπανάληπτο καὶ πολυσχιδὲς ἔργο της δὲν ἄρεσε στοὺς τυράννους τῆς πατρίδας μας. Οἱ ἀδίστακτοι καὶ αἱμοβόροι ἀσιάτες Τοῦρκοι διέκριναν μέσα ἀπὸ την  προσωπικότητα καὶ τὸ ἔργο τῆς Φιλοθέης τὸν κίνδυνο νὰ ξυπνήσουν οἱ ὑπόδουλοι ὀρθόδοξοι Ἕλληνες καὶ νὰ διεκδικήσουν τὴν ἐλευθερία τους. Τοὺς ἐνόχλησε ἰδιαίτερα ἡ ἵδρυση σχολείων, ὅπου στὰ ἑλληνόπουλα ξυπνοῦσε ἡ κοιμισμένη ἐθνικὴ συνείδηση.  Γι’ αὐτὸ ἀποφάσισαν νὰ τὴν ξεπαστρέψουν. Τὴ νύχτα τῆς 2ας Ὀκτωβρίου τοῦ 1588 τούρκικο ἀπόσπασμα εἰσέβαλε στὴ Μονή, κατὰ τὴν ἀγρυπνία πρὸς τιμὴν τοῦ ἁγίου Διονυσίου Ἀρεοπαγίτου, πολιούχου τῶν Ἀθηνῶν, ὅπου συνέλαβαν τὴ Φιλοθέη τὴν ἔβγαλαν στὸ προαύλιο, τὴν ἔδεσαν σὲ κολώνα καὶ τὴν ἔδειραν ἀνηλεῶς γιὰ πολλὲς ὧρες. Ἡ μοναχὴ κατέρρευσε λιπόθυμη καὶ πλημμυρισμένη στὰ αἵματα. Οἱ μοναχὲς τὴν πῆραν καὶ τὴ μετέφεραν στὸ μετόχι τῆς Καλογρέζας, ὅπου ὑπέκυψε στὰ τραύματά της στίς 19 Φεβρουαρίου τοῦ 1589, ὅπου ἐνταφιάστηκε στὰ δεξιὰ τοῦ ἱεροῦ βήματος τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέα καὶ ἀνακηρύχτηκε Ἁγία καὶ Νεομάρτυς. Ἡ ψυχὴ της ἐγκατέλειψε τὸ κουρασμένο, ἀπὸ τὴν ἄσκηση καὶ τὴν κοινωνικὴ προσφορά, σκῆνος της καὶ πέταξε στὰ οὐράνια γιὰ νὰ συναντήσει τὸ Νυμφίο Χριστό, ποὺ τόσο ἀγάπησε στὴ ζωή της καὶ πόθησε νὰ ἑνωθεῖ μαζί Του! Ἀργότερα ἔγινε ἐκταφὴ καὶ τὸ ἱερό της λείψανο τέθηκε σὲ ἀργυρὴ λάρνακα καὶ ἀναπαύεται στὸ μητροπολιτικὸ ναὸ τῶν Ἀθηνῶν, χαρίζοντας εὐλογία καὶ ποιώντας ἄπειρα θαύματα στοὺς εὐσεβεῖς προσκυνητές της.
Ὁ βίος καὶ τὸ ἔργο τῆς Ἁγίας Φιλοθέης εἶναι μία ἠχηρὴ ἀπάντηση σὲ ὅσους ἐθελοτυφλοῦν, ἀπὸ παθολογικὴ ἐμπάθεια, καὶ ἀμφισβητοῦν τὴν μοναδικὴ προσφορὰ τῆς Ἐκκλησίας μας πρὸς τὸ Ἔθνος καὶ τὸ δοκιμαζόμενο λαό μας τὰ μαῦρα ἐκεῖνα χρόνια τῆς τουρκικῆς δουλείας καὶ ὄχι μόνο! 

http://aktines.blogspot.gr/2015/02/blog-post_943.html
Πηγή