Η συνέχεια δια μέσω του Βυζαντίου

Η ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Σέρ Στή­βεν Ράν­σι­μαν

Οἱ λό­γιοι τῆς Δύ­σης ὑ­πο­στη­ρί­ζουν με­ρι­κὲς φο­ρὲς πώς ἡ συ­νέ­χεια τῆς ἑλ­λη­νι­κῆς ἱ­στο­ρί­ας εἶ­χε δι­α­κο­πεῖ στὴ διά­ρκεια τῆς Βυ­ζαν­τι­νῆς πε­ρι­ό­δου. Ἐ­πι­ση­μαί­νουν ὅ­τι οἱ Βυ­ζαν­τι­νοὶ εἶ­χαν μει­κτὴ φυ­λε­τι­κὴ προ­έ­λευ­ση, ὅ­τι, ὀ­νο­μά­ζον­ταν Ρω­μαῖ­οι, χρη­σι­μο­ποι­ών­τας τὴ λέ­ξη «Ἕλ­λην» γιὰ τοὺς εἰ­δω­λο­λά­τρες, ὅ­τι τὰ Ἑλ­λη­νι­κὰ πού μι­λοῦ­σαν ἦ­ταν μί­α ὑ­πο­βαθ­μι­σμέ­νη γλῶσ­σα μὲ πολ­λὰ ξε­νό­φερ­τα στοι­χεῖ­α, καὶ πώς ἡ θρη­σκεί­α καὶ ἡ νο­ο­τρο­πί­α τους εἶ­χαν ἀ­πο­μα­κρυν­θεῖ πο­λὺ ἀ­πὸ αὐ­τὴ τῶν Ἑλ­λή­νων τῆς κλα­σσι­κῆς ἐ­πο­χῆς.
Ὑ­πάρ­χει κά­ποι­α δό­ση ἀ­λή­θειας σὲ ὅ­λες αὐ­τὲς τὶς κρι­τι­κὲς οἱ λό­γιοι ὅ­μως πού τὶς ἀ­σκοῦν ξε­χνοῦν πώς κα­νέ­να ἀ­νε­πτυγ­μέ­νο ἔθνος δὲν μπο­ρεῖ νὰ ἰ­σχυ­ρι­στεῖ τέ­λεια φυ­λε­τι­κὴ κα­θα­ρό­τη­τα καὶ πώς ὁ­ποι­α­δή­πο­τε γλῶσ­σα δι­α­μέ­σου τῶν αἰ­ώ­νων ἀλ­λά­ζει καὶ ἀ­φο­μοι­ώ­νει ξέ­νες λέ­ξεις καὶ συ­νή­θως χρη­σι­μο­ποι­εῖ μί­α πιὸ ἁ­πλου­στευ­μέ­νη γραμ­μα­τι­κή. Ξε­χνοῦν ἐ­πί­σης πώς οἱ πρῶ­τοι Χρι­στια­νοὶ Πα­τέ­ρες ἦ­ταν ἄν­θρω­ποι βα­θιὰ ρι­ζω­μέ­νοι στὴν κλα­σσι­κὴ σκέ­ψη καὶ τὸ ἐ­πί­τευγ­μά τους ἦ­ταν ἡ ἑρ­μη­νεί­α τῆς Χρι­στι­α­νι­κῆς δι­δα­σκα­λί­ας μὲ ὅ­ρους τῆς πα­λαι­ό­τε­ρης Ἑλ­λη­νι­κῆς φι­λο­σο­φί­ας.
Ἐ­πὶ πλέ­ον οἱ Βυ­ζαν­τι­νοί, ἂν καὶ ἀ­πέ­φευ­γαν τὴ λέ­ξη «Ἕλ­λην», θε­ω­ροῦ­σαν τὸν ἑ­αυ­τὸ τους κλη­ρο­νό­μο τοῦ κλα­σσι­κοῦ Ἑλ­λη­νι­κοῦ πα­ρελ­θόν­τος. Ἡ ἐκ­παί­δευ­σή τους εἶ­χε τὶς βά­σεις της πά­νω σὲ αὐ­τὸ καιμά­θαι­ναν, ὅ­πως ἔ­λε­γαν οἱ ἴ­διοι, νὰ «ἑλ­λη­νί­ζουν» τὴ γλῶσ­σα τους. Τὸ ἀ­γα­πη­τό τους ἀ­νά­γνω­σμα, ἐ­κτὸς ἀ­πὸ τὴν Ἁ­γί­α Γρα­φὴ καὶ τοὺς Βί­ους τῶν Ἁ­γί­ων, ἦ­ταν τὰ ἔρ­γα τοῦ Ὁ­μή­ρου.
Ἂν εἶ­ναι ἀ­ναγ­καί­α μί­α ἀ­πό­δει­ξη γιὰ τὴν συ­νέ­χεια τῆς Ἑλ­λη­νι­κῆς Ἱ­στο­ρί­ας, αὐ­τὴ πα­ρέ­χε­ται ἀ­πὸ τὴν κα­τὰ και­ροὺς ἀ­να­βί­ω­ση τοῦ ἐν­δι­α­φέ­ρον­τος γιὰ τοὺς κλα­σσι­κοὺς συγ­γρα­φεῖς, ποὺ ἐ­πα­να­λαμ­βά­νε­ται σὲ ὅ­λη τὴ διά­ρκεια τῆς Βυ­ζαν­τι­νῆς ἱ­στο­ρί­ας. Κα­μμί­α ἀ­πὸ αὐ­τὲς τὶς ἀ­να­βι­ώ­σεις δὲν εἶ­ναι, τό­σο ἐκ­πλη­κτι­κή, ὅ­σο αὐ­τὴ ποὺ ὀ­νό­μα­σα Τε­λευ­ταία Βυ­ζαν­τι­νὴ Ἀ­να­γέν­νη­ση. Συ­νέ­βη τὴν ἐ­πο­χὴ πού ἡ Αὐ­το­κρα­το­ρί­α φθει­ρό­ταν πο­λι­τι­κὰ καὶ ἦ­ταν γρα­φτό της νὰ ἐ­ξα­φα­νι­στεῖ σύν­το­μα. Πο­τὲ ἄλ­λο­τε ὅ­μως δὲν ὑ­πῆρ­χαν τό­σοι λό­γιοι πού νὰ ἦ­ταν ἀ­φι­ε­ρω­μέ­νοι στὴν ἑρ­μη­νεί­α καὶ τὴν ἀ­να­νέ­ω­ση τῆς ἀρ­χαί­ας ἑλ­λη­νι­κῆς σκέ­ψης καὶ στὴ δι­α­φύ­λα­ξη τῆς ἑλ­λη­νι­κῆς πα­ρά­δο­σης. Ἀ­κό­μη καὶ ἡ λέ­ξη «Ἕλ­λην» ἀ­νέ­κτη­σε τὸ ἀρ­χαῖ­ο της νό­η­μα. Καί, εὐ­τυ­χῶς γιὰ τὸν πο­λι­τι­σμὸ ὅ­λης τῆς Εὐ­ρώ­πης, αὐ­τὴ ἡ τε­λευ­ταῖα βυ­ζαν­τι­νὴ ἀ­να­γέν­νη­ση ἐμ­φα­νί­στη­κε σὲ μί­α στιγ­μὴ τῆς ἱ­στο­ρί­ας πού οἱ Δυ­τι­κοὶ λό­γιοι ἦ­ταν προ­ε­τοι­μα­σμέ­νοι νὰ ἀ­να­κα­λύ­ψουν καὶ νὰ ἐ­κτι­μή­σουν τὸ μορ­φω­τι­κὸ κό­σμο πού κρα­τοῦ­σαν ζων­τα­νὸ οἱ λό­γιοι τοῦ Βυ­ζαν­τί­ου.


Πηγή