Αρετή κατά τον Πλάτωνα είναι "υγεία τις και κάλλος και ευεξία της ψυχής" ή "αγαθόν καλούμεν το σώζον και ωφελούν, κακόν δε το διαλύον και διαφθείρον".
Κλεόβουλος: "αρετής οικείον, κακίας αλλότριον", φίλος της αρετής, εχθρός της κακίας.
Σόλων: "Συμβούλευε μη τα ήδιστα αλλά τα βέλτιστα τοις πολίταις", όχι ό,τι πιο τερπνό αλλά ό,τι πιο ηθικό.
Θαλής: "Μη την όψιν καλλωπίζου, αλλά εν τοις επιτηδεύμασιν ίσθι καλός", ας μη καλλωπίζεσαι στην εμφάνισή σου, αλλά να είσαι σεμνός στους τρόπους και στο χαρακτήρα.
Πιττακός ο Λέσβιος: "Θεράπευε (προσπάθησε να έχεις ) ευσέβειαν, πίστιν, εμπειρίαν (πείρα), επιδεξιότητα, εταιρείαν (φιλία και αγάπη), επιμέλειαν, οικονομίαν, τέχνην".
Βίας: "Έξεις έργω μνήμην, καιρώι ευλάβειαν, πλούτωι φιλίαν, λόγωι πειθώ, σιγήι κόσμον, γνώμηιδικαιοσύνην, τόλμηι ανδρείαν, πράξει δυναστείαν, δόξηι ηγεμονίαν", θα έχεις με τα καλά σου έργα καλή φήμη, επίκαιρα ευλάβεια, από χαρακτήρος γενναιότητα, με κόπους εγκράτεια, με φόβο ευσέβεια, με παροχή αγάπη, με επιχειρήματα πειστικότητα, με σιγή κοσμιότητα και ευπρέπεια, με ορθή κρίση δικαιοσύνη, με τόλμη ανδρεία, με έργα καλή διακυβέρνηση, με καλή φήμη και κρίση την ορθή διοίκηση.
Περίανδρος: "Αι μεν ηδοναί θνηταί, αι δε αρεταί αθάνατοι".
Σωκράτης: Θέτει ως βασική προϋπόθεση του ενάρετου το μυστηριακό Δελφικό ρητό "Γνώθι σαυτόν". Απ' αυτό αποφαίνεται το "ουδείς εκών κακός" δηλ. η άγνοια εξωθεί στο κακό, ο σοφός είναι κατ' ανάγκη ενάρετος. Η αρετή λοιπόν εδράζεται πάνω στη γνώση, στην επιστήμη, στη σοφία, επομένως είναι διδακτή. Η κακία προκύπτει απ' την αμάθεια, την ανεπιστημοσύνη, την έλλειψη γνώσης.
Πλάτων: Δίδαξε επιστημονικότερα για την αρετή. Μιλά γι' αυτή σε πολλούς διαλόγους, λεπτομερέστερα όμως στην Πολιτεία και στους Νόμους του.
Η αρετή κατά τον Πλάτωνα είναι ορθή ιδιότητα, εσωτερική τάξη, αρμονία ψυχής, η δε κακία το αντίθετο. Μόνο ο ενάρετος είναι ελεύθερος, γιατί κυριαρχεί σ' αυτόν ο νους· είναι πλούσιος γιατί είναι χαρούμενος, ατάραχος, αυτάρκης. Αν η ψυχή κυριαρχείται από το πάθος γίνεται δούλη, δειλή, περίλυπη.
Αριστοτέλης: Παραδέχεται ότι "ουχ ώσπερ οίονται οι πολλοί, της αρετής αρχή και ηγεμών ο λόγος, αλλά τα πάθη". Διαφωνεί δηλ. με το Σωκράτη που υποστηρίζει ότι αρχή, αιτία, ρυθμιστής της αρετής δεν είναι ο λόγος δηλ. η σοφία, η γνώση, αλλά τα πάθη δηλ. τα συναισθηματικά και βουλητικά στοιχεία.
Εφ' ημίν δε η αρετή, ομοίως δε και η κακία" δηλ. από μας εξαρτάται η αρετή κατά όμοιο τρόπο και η κακία. Υποστηρίζει με τη γνώμη του αυτή την ελευθερία της βούλησης.
Σκοπός της αρετής είναι η ευδαιμονία. Κύριο γνώρισμα της ευδαιμονίας είναι η συμμόρφωση της ψυχικής μας ενεργητικότητας στην αρετή.
Ζήνων: Ο ιδρυτής της Στοάς, ο αρχηγός των Στωϊκών, δίδασκε (Διογ. Λαερ. VII,87) "το φύσει ζην εστί το κατ' αρετήν ζην" και "των αγαθών τα μεν εισίν αρεταί, τα δ' ου· φρόνησις μεν ουν και σωφροσύνη και ανδρεία εισιν αρεταί, χαρά δε και ευφροσύνη και θράσος και βούλησις και τα παραπλήσια ουκ εισίν αρεταί". Τα δεύτερα αυτά τα καλεί επιγεννήματα της αρετής.
Αρετή και ηδονή ουσία διάφοροι"· διότι η ηδονή και ανήθικος· η αρετή εκ της ηθικής πράξεως προκύπτει και είναι έξοχος, αήττητος, άφθαρτος. Η ηδονή είναι ταπεινή, νωθρά φθαρτή. Η αρετή επειδή είναι αυτάρκης έχει όλους τους όρους της ευδαιμονίας και δια τούτο ορίζεται και τέχνη ποιητικής ευδαιμονίας. (Αλεξ. Περί ψυχής 158, Δ. Λ. VII 87).
Χρύσιππος (280 - 206 π.Χ.): κάτω απ' τη φρόνηση κατατάσσει την χαριεντότητα, εσθλότητα (αγαθότητα), μεγαλότητα, καλότητα, ευβουλίαν, ευλογιστίαν, αγχίνοιαν, νουνεχίαν, ευμηχανίαν. Κάτω απ' τη σωφροσύνη, την ευταξία (πειθαρχία), κοσμιότητα, αιδημοσύνην, εγκράτειαν. Κάτω απ' την ανδρεία, την καρτερίαν, θαρραλεότητα, μεγαλοψυχίαν, ευψυχίαν, φιλοπονίαν. Και κάτω απ' την δικαιοσύνη, την ευσέβεια, χρηστότητα, ευκοινωνίαν, ευσυναλλαξίαν. Τα αντίθετά τους είναι κακίες.
Η Ηθική και μάλιστα η χριστιανική ηθική, η οποία ταυτίζεται με την φιλοσοφική ηθική, καθορίζει τους νόμους και τους κανόνες της ενάρετης ζωής. Καθορίζει τα δικαιώματα (απαιτήσεις) και τα καθήκοντα (υποχρεώσεις) απέναντι στον εαυτό μας, της οικογένειάς μας, του Θεού. Για κάθε τι απ' αυτά αρκεί να εφαρμόζει κανείς: για τον εαυτό του το μυστηριακό Δελφικό ρητό "γνώθι σαυτόν", για τον πλησίον το ρητό του σοφού Κλεόβουλου "ο συ μισείς ετέρω μη ποιήσεις", εκείνο που συ δεν θέλεις να σου κάνουν, μη κάνεις κι εσύ στους άλλους. Για την πατρίδα το ρητό του Πλάτωνα: "μητρός και πατρός και των άλλων προγόνων απάντων τιμιώτερον εστιν η πατρίς και σεμνότερον και αγιότερον... τοις νουν έχουσι...". Για την οικογένεια ότι αυτή αποτελεί το στερεό βάθρο της κοινωνίας και της ευτυχίας. Για το Θεό ότι σ' Αυτόν οφείλουμε το παν και απ' Αυτόν εξαρτιόμαστε.
Xrysalogia.gr
Κλεόβουλος: "αρετής οικείον, κακίας αλλότριον", φίλος της αρετής, εχθρός της κακίας.
Σόλων: "Συμβούλευε μη τα ήδιστα αλλά τα βέλτιστα τοις πολίταις", όχι ό,τι πιο τερπνό αλλά ό,τι πιο ηθικό.
Θαλής: "Μη την όψιν καλλωπίζου, αλλά εν τοις επιτηδεύμασιν ίσθι καλός", ας μη καλλωπίζεσαι στην εμφάνισή σου, αλλά να είσαι σεμνός στους τρόπους και στο χαρακτήρα.
Πιττακός ο Λέσβιος: "Θεράπευε (προσπάθησε να έχεις ) ευσέβειαν, πίστιν, εμπειρίαν (πείρα), επιδεξιότητα, εταιρείαν (φιλία και αγάπη), επιμέλειαν, οικονομίαν, τέχνην".
Βίας: "Έξεις έργω μνήμην, καιρώι ευλάβειαν, πλούτωι φιλίαν, λόγωι πειθώ, σιγήι κόσμον, γνώμηιδικαιοσύνην, τόλμηι ανδρείαν, πράξει δυναστείαν, δόξηι ηγεμονίαν", θα έχεις με τα καλά σου έργα καλή φήμη, επίκαιρα ευλάβεια, από χαρακτήρος γενναιότητα, με κόπους εγκράτεια, με φόβο ευσέβεια, με παροχή αγάπη, με επιχειρήματα πειστικότητα, με σιγή κοσμιότητα και ευπρέπεια, με ορθή κρίση δικαιοσύνη, με τόλμη ανδρεία, με έργα καλή διακυβέρνηση, με καλή φήμη και κρίση την ορθή διοίκηση.
Περίανδρος: "Αι μεν ηδοναί θνηταί, αι δε αρεταί αθάνατοι".
Σωκράτης: Θέτει ως βασική προϋπόθεση του ενάρετου το μυστηριακό Δελφικό ρητό "Γνώθι σαυτόν". Απ' αυτό αποφαίνεται το "ουδείς εκών κακός" δηλ. η άγνοια εξωθεί στο κακό, ο σοφός είναι κατ' ανάγκη ενάρετος. Η αρετή λοιπόν εδράζεται πάνω στη γνώση, στην επιστήμη, στη σοφία, επομένως είναι διδακτή. Η κακία προκύπτει απ' την αμάθεια, την ανεπιστημοσύνη, την έλλειψη γνώσης.
Πλάτων: Δίδαξε επιστημονικότερα για την αρετή. Μιλά γι' αυτή σε πολλούς διαλόγους, λεπτομερέστερα όμως στην Πολιτεία και στους Νόμους του.
Η αρετή κατά τον Πλάτωνα είναι ορθή ιδιότητα, εσωτερική τάξη, αρμονία ψυχής, η δε κακία το αντίθετο. Μόνο ο ενάρετος είναι ελεύθερος, γιατί κυριαρχεί σ' αυτόν ο νους· είναι πλούσιος γιατί είναι χαρούμενος, ατάραχος, αυτάρκης. Αν η ψυχή κυριαρχείται από το πάθος γίνεται δούλη, δειλή, περίλυπη.
Αριστοτέλης: Παραδέχεται ότι "ουχ ώσπερ οίονται οι πολλοί, της αρετής αρχή και ηγεμών ο λόγος, αλλά τα πάθη". Διαφωνεί δηλ. με το Σωκράτη που υποστηρίζει ότι αρχή, αιτία, ρυθμιστής της αρετής δεν είναι ο λόγος δηλ. η σοφία, η γνώση, αλλά τα πάθη δηλ. τα συναισθηματικά και βουλητικά στοιχεία.
Εφ' ημίν δε η αρετή, ομοίως δε και η κακία" δηλ. από μας εξαρτάται η αρετή κατά όμοιο τρόπο και η κακία. Υποστηρίζει με τη γνώμη του αυτή την ελευθερία της βούλησης.
Σκοπός της αρετής είναι η ευδαιμονία. Κύριο γνώρισμα της ευδαιμονίας είναι η συμμόρφωση της ψυχικής μας ενεργητικότητας στην αρετή.
Ζήνων: Ο ιδρυτής της Στοάς, ο αρχηγός των Στωϊκών, δίδασκε (Διογ. Λαερ. VII,87) "το φύσει ζην εστί το κατ' αρετήν ζην" και "των αγαθών τα μεν εισίν αρεταί, τα δ' ου· φρόνησις μεν ουν και σωφροσύνη και ανδρεία εισιν αρεταί, χαρά δε και ευφροσύνη και θράσος και βούλησις και τα παραπλήσια ουκ εισίν αρεταί". Τα δεύτερα αυτά τα καλεί επιγεννήματα της αρετής.
Αρετή και ηδονή ουσία διάφοροι"· διότι η ηδονή και ανήθικος· η αρετή εκ της ηθικής πράξεως προκύπτει και είναι έξοχος, αήττητος, άφθαρτος. Η ηδονή είναι ταπεινή, νωθρά φθαρτή. Η αρετή επειδή είναι αυτάρκης έχει όλους τους όρους της ευδαιμονίας και δια τούτο ορίζεται και τέχνη ποιητικής ευδαιμονίας. (Αλεξ. Περί ψυχής 158, Δ. Λ. VII 87).
Χρύσιππος (280 - 206 π.Χ.): κάτω απ' τη φρόνηση κατατάσσει την χαριεντότητα, εσθλότητα (αγαθότητα), μεγαλότητα, καλότητα, ευβουλίαν, ευλογιστίαν, αγχίνοιαν, νουνεχίαν, ευμηχανίαν. Κάτω απ' τη σωφροσύνη, την ευταξία (πειθαρχία), κοσμιότητα, αιδημοσύνην, εγκράτειαν. Κάτω απ' την ανδρεία, την καρτερίαν, θαρραλεότητα, μεγαλοψυχίαν, ευψυχίαν, φιλοπονίαν. Και κάτω απ' την δικαιοσύνη, την ευσέβεια, χρηστότητα, ευκοινωνίαν, ευσυναλλαξίαν. Τα αντίθετά τους είναι κακίες.
Η Ηθική και μάλιστα η χριστιανική ηθική, η οποία ταυτίζεται με την φιλοσοφική ηθική, καθορίζει τους νόμους και τους κανόνες της ενάρετης ζωής. Καθορίζει τα δικαιώματα (απαιτήσεις) και τα καθήκοντα (υποχρεώσεις) απέναντι στον εαυτό μας, της οικογένειάς μας, του Θεού. Για κάθε τι απ' αυτά αρκεί να εφαρμόζει κανείς: για τον εαυτό του το μυστηριακό Δελφικό ρητό "γνώθι σαυτόν", για τον πλησίον το ρητό του σοφού Κλεόβουλου "ο συ μισείς ετέρω μη ποιήσεις", εκείνο που συ δεν θέλεις να σου κάνουν, μη κάνεις κι εσύ στους άλλους. Για την πατρίδα το ρητό του Πλάτωνα: "μητρός και πατρός και των άλλων προγόνων απάντων τιμιώτερον εστιν η πατρίς και σεμνότερον και αγιότερον... τοις νουν έχουσι...". Για την οικογένεια ότι αυτή αποτελεί το στερεό βάθρο της κοινωνίας και της ευτυχίας. Για το Θεό ότι σ' Αυτόν οφείλουμε το παν και απ' Αυτόν εξαρτιόμαστε.
Xrysalogia.gr